Βρίσκεται σε λόφο του χωριού Μαργαρίτες του Δήμου Γεροποτάμου και είναι αφιερωμένη στο Σωτήρα Χριστό. Γιορτάζει στις 6 Αυγούστου. Ονομάζεται Καρακάλου επειδήιι ανήκει στην ...
ομώνυμη μονή του Αγίου Όρους.
Οι τοιχογραφίες αποδεικνύουν την παλαιότητα της μονής που η αρχή της τοποθετείται στην πρώϊμη Ενετοκρατία.
Δυστυχώς οι τοιχογραφίες αυτές έχουν υποστεί μεγάλη καταστροφή και διακρίνονται σήμερα ελάχιστα, λόγω της υγρασίας αλλά και του ασβεστώματος από ανυποψίαστους για την αξία τους πολίτες.
Στο υπέρθυρο της πύλης του ναού υπάρχει επιγραφή που αναφέρει:
«Ναός η Μεταμόρφωσις του Ιησού
Χριστού Παντοκράτορος ημών Θεού
μονής Καρακάλου του Αγίου Όρους
κτήμα υπάρχον από αρχαίων καιρών»
και η οποία υποδηλώνει ότι ήδη από την εποχή της Ενετοκρατίας ή τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας η μονή ήταν μετόχι της Αγιορείτικης Μονής Καρακάλου.
Φαίνεται ότι η Μονή ανήκε στην ενετοκρητική οικογένεια των Δανδόλων και την αφιέρωσαν στην αγιορείτικη μονή.
Μπροστά από την ωραία πύλη υπάρχει τάφος με ανάγλυφο το οικόσημο των Δανδόλων, που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση ακόμη και σήμερα. Πιθανότατα, αυτός ο Δάνδολος αφιέρωσε τη μυλοποταμίτικη αυτή μονή στη Μονή Καρακάλου.
Η Μονή Καρακάλου του Αγίου Όρους αναφέρεται για πρώτη φορά σε έγγραφο της Μεγίστης Λαύρας, το 1018. Πολλές φορές βρέθηκε στα πρόθυρα της ερήμωσης, λόγω ιστορικών συγκυριών.
Από τα μέσα του 14ου αιώνα εισέρχεται σε περίοδο ακμής.
Με σουλτανικό φιρμάνι του 1535 αρχίζει η ανακαίνιση της και η μονή γνωρίζει τη μεγάλη της άνθιση. Χτίζονται περικαλλή οικοδομήματα, αγοράζονται μετόχια και η μονή γίνεται αποδέκτης πολλών δωρεών.
Ο Ηγεμόνας της Μολδαβίας Ιωάννης Πέτρος Ράρες και η κόρη του Ρωξάνδρα (16ος αιώνας) αναδεικνύονται ευεργέτες της μονής.
To 1569, μάλιστα, η Ρωξάνδρα αγόρασε τα μετόχια της μονής και ενίσχυσε οικονομικά την αδελφότητα. Περί τα μέσα του 16ου αι. η Μονή απέκτησε τα περισσότερα μετόχια της. Θεωρείται ότι τότε απέκτησε και το μετόχι των Μαργαριτών.
Η πρώτη πάντως μαρτυρία για τη μονή, ως μετόχι της Καρακάλου, προέρχεται από τον κώδικα της αγιορείτικης μονής.
Ο θεολόγος Κώστας Παπαδάκης, από τις Μαργαρίτες, έχει μελετήσει τους Κώδικες της αγιορείτικής μονής και έχει συλλέξει σε αντίγραφα τις ιστορικές πληροφορίες που αφορούν τη Μονή Καρακάλου στις Μαργαρίτες για το διάστημα 1704-1993.
Ανάμεσα σε αυτό το Αρχείο υπάρχει και "αντίγραφον εκ παλαιού χειρογράφου υπό χρονολογίαν 1707 Ιουνίου 29" στο οποίο αναφέρονται τα χρυσόβουλα και τα κτήματα της μονής. Ανάμεσα στα μετόχια, γίνεται ειδική αναφορά στο μετόχι των Μαργαριτών:
"Είς τήν Κρήτην είς χωρίον Μαργαρίταις μετόχιον μέ εκκλησίαν τής του Χριστού Μεταμορφώσεως έχει καί ελαίας... "
Στο υπέρθυρο του πυλώνα (θολωτού κατά τα φαινόμενα) υπήρχε επιγραφή του 1794. Ο πυλώνας, κατέπεσε και η επιγραφή, που είχε χαραχτεί σε τέσσερις πέτρες χτίστηκε, ασβεστώθηκε και μεταφέρθηκε δίπλα στην είσοδο του καθολικού. Η επιγραφή διακρίνεται πλέον ελάχιστα και αναφέρει:
«ΟΡΑΤΕ ΠΑΝΤΕΣ...............ΜΑΝΟΥΗΛ ΞΗΦΗΦΟΡΟΝ..........ΜΟΝΗΣ TE ΤΑΥΤΗΣ...............ΓΑΒΡΙΗΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ.........ΓΕΓΟΝΕ ΤΑΥΤΗ Η ΠΥΛΗ 1794 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 4»
που σημαίνει ότι τo 1794, οικοδομήθηκε ο πυλώνας επί επιστασίας Γαβριήλ. Πρόκειται για τον Προηγούμενο της ΜονήςΚαρακάλου, ο οποίος διέμενε κατά τα τέλη του 18ου ακόμα στις Μαργαρίτες, ως επιστάτης του μετοχίου.
Από το 1797 διέμενε "είς το εν Μαργαρίταις Ρεθύμνης Μετόχιον τής Θείας Μεταμορφώσεως" με τον Οσιομάρτυρα Γεδεών, αδελφό της Μονής Καρακάλου.
Ο Οσιομάρτυρας Γεδεών σύμφωνα με αγιορείτικες πηγές είχε μείνει έξι χρόνια στις Μαργαρίτες, μέχρι το 1803.
Δεν είναι γνωστό αν ήταν επιστάτης η βοηθός του Προηγουμένου Γαβριήλ.
Ο περίτεχνος πυλώνας, που ανοικοδομήθηκε εκείνη την εποχή,δείχνει την εξαιρετική σημασία του μετοχιού για την οικονομική ζωή της αγιορείτικης μονής.
Στη σελίδα 141 του Κώδικα της Μονής Καρακάλου καταχωρείται τουρκικό έγγραφο του 1842, του "Ναζίρη των εφκαφίων"Αχμέτ Ταχήρ, μεταφρασμένο και στα ελληνικά, που επιβεβαιώνει τα σύνορα του μετοχιού.
Ο αγιορείτης ηγούμενος Παρθένιος ζήτησε επανέκδοση του τίτλου ιδιοκτησίας(«τεμασούκιον ήτοι συνορλαμάς, συνοριολόγιον») της Κρητικής μονής γιατί είχε καταστραφεί η παλαιότερη. Και ο Ναζίρης εξέδωσε στο Ηράκλειο, το «Τεμεσούκιον» της Μονής το 1842.
Στο συγκεκριμένο έγγραφο γίνεται αναφορά στο όνομα του κατακτητή του Χάνδακα Αχμέτ Κιοπρουλή και στο γιο του, στους οποίους ανήκε ως φέουδο το χωριό Μαργαρίτες.
Σε αυτό το έγγραφο ο μεταφραστής στα ελληνικά κάνει ένα λάθος. Ερμηνεύει τη λέξη Κανδία(Κρήτη στα Τουρκικά) ως "Χανία".
To χωριό Μαργαρίτες ανήκε , εκκλησιαστικώς, από το 1645 στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
To είχε παραχωρήσει ο Κρήτης Νεόφυτος Πατελάρος, πατριαρχεύοντος του Ιωαννικίου.
To 1872 ο επιστάτης της μονής Μοναχός Καλλίνικος αγόρασε κτήματα στο Μυλοπόταμο, όπως φαίνεται στη σελίδα 141 του Κώδικα της Καρακάλου.
Εκείνη την εποχή οι κάτοικοι του χωριού Μαργαρίτες αποφάσισαν να χτίσουν σχολείο και βρήκαν χώρο δίπλα ακριβώς από τα κτήρια της μονής και σε δικό της οικόπεδο.
To σχολείο αυτό δεν σώζεται σήμερα. Αργότερα ο περίβολος της μονής έγινε νεκροταφείο του χωριού. Ως νεκροταφείο χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα.
Ο θεολόγος Κώστας Παπαδάκης έχει, συγκεντρώσει μεγάλη σειρά εγγράφων σχετικών με την παραχώρηση του χώρου.
Τα ερείπια της μονής που σώζονται σήμερα είναι ενδεικτικά της χρήσης της μονής κατά τον 19o αιώνα. Δεν υπήρχε αδελφότητα και δεν είχε οικοδομηθεί μεγάλος αριθμός κελιών ούτε κοινόχρηστοι χώροι.
Τα ελάχιστα κτήρια για τη διαμονή του ενός ή των δυο ατόμων που αποστέλλονταν από το Άγιον Όρος βρίσκονταν νοτίως του καθολικού.
Η κυρίαρχη μονή Καρακάλου δεν ενδιαφερόταν να έχει ένα μοναστήρι εξάρτημα της στην Κρήτη, αλλά ένα χώρο άσκησης οικονομικών δραστηριοτήτων. To αντιλαμβάνεται κανείς αμέσως βλέποντας το ελαιοτριβείο σε κυρίαρχη θέση.
Απέναντι από την είσοδο του καθολικού, στη δυτική πλευρά του συγκροτήματος. Η επιλογή δεν είναι τυχαία. Τονίζει αμέσως το ρόλο του μοναστηριού και βοηθούσε στην άμεση πρόσβαση προς αυτόν το χώρο, αφού βρίσκεται ακριβώς δίπλα στην είσοδο του συγκροτήματος.
Πρόκειται για μια μεγάλη αίθουσα, της οποίας ελάχιστα ίχνη διασώζονται, ανάμεσα στα οποία είναι μια πολύ μεγάλη και καλοδουλεμένη λαξευτή ημικυκλική "γούρνα" και η επίσης πολύ μεγάλη μυλόπετρα.
Ο ναός βρισκόταν στο μέσο του συγκροτήματος, αλλά η αυλή δεν ήταν ευρύχωρη. Η ιδιομορφία του εδάφους (κορυφή λόφου με μεγάλες κλίσεις) επέβαλε τον περιορισμό των ζωτικών χώρων της μονής.
To μόνο που διακρίνεται έντονα είναι ο μοναστηριακός περίβολος, που χρησίμευε και ως αναλημματικός τοίχος, προκειμένου να δημιουργηθεί περισσότερος επίπεδος χώρος, πάνω στον οποίο αναπτύχτηκαν διάφορα οικοδομήματα.
Τα ίχνη του αναλημματικού τοίχου διακρίνονται έντονα στη δυτική πλευρά του λόφου, εκεί όπου υπήρχε και ο πυλώνας.
Στο εσωτερικό του πυλώνα διακρίνονται τα "θρανία" στα οποία κάθονταν οι προσκυνητές και οι επισκέπτες, περιμένοντας να ανοίξει η πύλη της μονής. Τέτοια «θρανία», στεγασμένα για να προστατεύονται από τις καιρικές συνθήκες οι προσκυνητές, υπάρχουν σε όλα τα μεγάλα μοναστήρια του Μυλοποτάμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου